Kraje skandynawskie vs nordyckie

JAKIE KRAJE NALEŻĄ DO SKANDYNAWII

Czytając na temat krajów skandynawskich często pojawia się pytanie jakie państwa można do nich zakwalifikować. Według powszechnego podziału, który funkcjonuje na północy, do Skandynawii zaliczymy trzy królestwa: Danii, Norwegii i Szwecji. Co jednak z pozostałymi państwami na północy taki jak Finlandia czy Islandia? które często również określa się mianem skandynawskich? Otóż nie są one zaliczane do Skandynawii, jednak ich położenie oraz powiązania historyczne i kulturowe z państwami skandynawskimi klasyfikuje je jako kraje nordyckie.

Kraje nordyckie oznaczają dosłownie Kraje północne, od słów nord i nordisk oznaczających w językach skandynawskich odpowiednio północ i północny. termin ten wiąże się z określeniem kraje skandynawskie, ale ma znacznie szersze znaczenie.Obejmuje on kraje członkowskie Rady Nordyckiej, tj. trzy kraje skandynawskie (Danię, Norwegię i Szwecję) oraz Islandię i Finlandię. W ostatnim czasie Estonia również zaczęła się przedstawiać jako kraj nordycki, mając bardzo silne kulturowe, językowe i etniczne związki z Finlandią oraz związki kulturowe ze Szwecją, jednakże nie należy ona jeszcze do rady Nordyckiej. Z Radą związane są też trzy terytoria autonomiczne: Grenlandia, Wyspy Owcze i Wyspy Alandzkie.

Poza Skandynawią wykorzystywanie tego terminu nie jest jednoznaczne, z czego wynikają różnice przy kwalifikacji niektórych państw:

• Finlandia i Islandia są wielokrotnie traktowane jako część Skandynawii,
• w niemieckiej mentalności, Norwegia, Szwecja i Finlandia są zazwyczaj uwzględniane, ale Dania nie jest,
• w brytyjskiej mentalności, Norwegia, Dania i Szwecja są zazwyczaj uwzględniane, często z Islandią i Finlandią.

Flagi wszystkich krajów nordyckich (a także Wysp Owczych i Alandzkich) wzorowane są na Dannebrog- sztandarze Danii z krzyżem skandynawskim (różnią się jedynie proporcjami). Nieoficjalną flagą krajów nordyckich  jest żółta wersja Dannebrog, tzw. flaga Unii Kalmarskiej.

Trollstigen- Droga Trolli w Norwegii

Trollstigen- Droga Trolli w Norwegii

  Droga Trolli (norw. Trollstigen) jest to część drogi krajowej nr 63 w Norwegii położonej w  w regionie Romsdal, na południe od Åndalsnes w gminie Rauma.Droga została oddana do użytku po 8 latach budowy w dniu 31 lipca 1936 roku. Otwarcia dokonał król Haakon VII. Droga Trolli otoczona jest ogrymnymi górami. Dla podkreślenia ich majestaty, nadano im nazwy takie jak: Kongen (Król- 1614 m n.p.m.), Dronningen (Królowa- 1544 m n.p.m.) czy Bispen (Biskup- 1462 m n.p.m.).

Z górskiego zbocza pięknej doliny Isterdalen spada wodospad Stigfossen. Pośrodku tego wszystkiego wije się i wspina do wysokości 852 metrów n.p.m. Droga Trolli.

Średnie nachylenie drogi wynosi 9%. Składa się z 11 serpentyn, w większości zakręcających pod kątem 180 stopni. PO drodze nie mogą się poruszać pojazdy, których długość przekracza 12,4 m.  Przy drodze znajduje się jedyny w Norwegii znak drogowy "Uwaga Trolle".

W połowie drogi znajduje się kamienny most przerzucony nad wodospadem Stigfossen. Z parkingu na szczycie można dojść do tarasy widokowego, z którego roztacza się widok na drogę i wodospad.

Mårten Trotzigs Gränd- najwęższa ulica Sztokholmu

Mårten Trotzigs Gränd

W sztokholmskiej dzielnicy Gamla Stan (Stare Miasto) znajduje się najwęższa uliczka w stolicy. Ulica Mårten Trotzigs Gränd rozciąga się na 36 stopniach i ma szerokość 90 cm. Nazwa uliczki pochodzi od nazwiska kupca i mieszczanina Mårtena Trotziga (1559-1617), który urodził się w Wittenberdze, ale w 1581 roku wyemigrował do Sztokholmu.W latach 1597 i 1599 kupił nieruchomości położone wzdłuż wąskiej uliczki. Według źródeł z końca XVI wieku Mårten Trotzig stał się jednym z najbogatszych kupców w Sztokholmie. Zmarł w wyniku pobicia w 1617 roku podczas wycieczki do Kopparberg.

Uliczka od połowy XIX wieku do roku 1945 była zamknięta z obu stron i niedostępna dla pieszych.

XII Festiwal Filmów Skandynawskich w Darłowie

W Darłowie rozpoczął się w dniu dzisiejszym i potrwa do 22 lipca 2012 r. XII Festiwal Filmów Skandynawskich. W trakcie festiwalu zaprezentowanych zostanie 26 filmów fabularnych, dokumentalnych i anonimowych.

Seanse filmowe odbywać będą się w Kinie "Bajka" i na placu przy Kapitanacie Portu, a w razie złej pogody w Terminalu Sztuki przy ul. Kotowniczej.

Organizatorem festiwalu jest Darłowski Ośrodek Kultury im. Leopolda Tyrmanda. Patronat nad imprezą objął: Duński Instytut Kultury w Warszawie, Ambasada Królestwa Danii w Warszawie oraz Duński Instytut Filmowy w Kopenhadze.

Dagen H - Dzień H

Dagen H - Dzień H

"Dagen H" czyli "Dzień H" (Högertrafik) to dzień, w którym w Szwecji zmieniono organizację ruchu drogowego z lewostronnego na prawostronny. Nazwa tego wydarzenia bierze się od szwedzkiego słowa Högen oznaczającego prawą stronę.

Organizacja ruchu drogowego nastąpiła w niedzielę 3 września 1967 roku.

Regulacja ruchu drogowego w Szwecji nastąpiła za panowania króla Karola XII, który wydał rozporządzenie dotyczące mijania się dwóch królewskich ambulansów pocztowych. Doradcy króla zaproponowali powszechniejszy i bardziej logiczny ruch prawostronny na co król przystał. Jednak kiedy władca dyktował rozporządzenie pomylił się, a w związku z powszechnie znaną impulsywnością króla nikt nie śmiał mu zwrócić uwagi. Ruch lewostronny obowiązywał w Szwecji przez ponad 230 lat. Pierwsze próby jego zmiany próbowano podjąć już w 1927 roku i w następnych latach, jednak nie spotkały się z entuzjazmem społecznym. W referendum przeprowadzonym 16 października 1955 roku, aż 85% Szwedów opowiedziała się przeciw takiej zmianie. Chcąc przekonać rodaków Parlament szwedzki podjął się przeprowadzenia programu edukacyjnego, który trwał 4 lata.

Rządowi szwedzkiemu zależało na zmianie organizacji ruchu drogowego ze względu na fakt, że u sąsiadów obowiązywał ruch prawostronny. Ponadto większość obywateli posiadała samochody importowane, nie dostosowane do ruchu lewostronnego, co skutkowało wielokrotnie kolizjami czołowymi podczas prób wyprzedzania.

PRZYGOTOWANIA DO ZMIANY ORGANIZACJI RUCHU:

Podczas przygotowań zmieniono układ malowania pasów drogowych z żółtych na białe, które zaklejone czekały na właściwy moment. Zamontowano nowe znaki planując ich odsłonięcie w stosownym dniu. Zostały przebudowane przystanki autobusowe oraz zakupiono nowe autobusy i tramwaje. Dokonano również zmian w oświetleniu samochodów w taki sposób, żeby nie oślepiały kierowców z naprzeciwka.

Na Dagen H wybrano wczesne godziny poranne weekendu, ponieważ wówczas ruch drogowy był najmniejszy. Ponadto wprowadzono zakaz ruchu na drogach między godziną 1:00 a 6:00 rano, poza niezbędnymi w tym czasie przemieszczeniami. O wiele dłuższe ograniczenia wprowadzono w stolicy kraju (od 10:00 w sobotę do 15:00 w niedzielę). O 4:50 rano spiker w radio nadał sygnał zmiany ruchu i wszystkie pojazdy w Szwecji, które były w ruchu musiały się zatrzymać i w ciągu 10 min zmienić pas ruchu. O godzinie 5:00 mogły ruszyć dalej, zgodnie z nowymi zasadami.

Przejście w Szwecji na ruch prawostronny w 1967 roku zapoczątkowało również konieczność używania zewnętrznych świateł samochodowych przez całą dobę. Włączone światła miały przypominać uczestnikom ruchu drogowego, którą stroną drogi należy jechać.

Zmiana ruchu lewostronnego na prawostronny przyczyniła się również do likwidacji w Sztokholmie linii tramwajowych, obecnie jest tylko jedna linia nr 7, obsługująca turystyczną trasę z Plattanu w stronę rekreacyjno- zabytkowej części Sztokholmu.

3 września 196 roku- moment zmiany organizacji ruchu: Sztokholm ulica Kungsgatan

 

Allemansrätten- prawo dostępu

Allemannsretten (norw.) Allemansrätten (szw.)

W Szwecji oraz Norwegii istnieje prawo do nieograniczonego korzystania z natury według, którego każdy ma prawo dostępu do dowolnego miejsca na terenie całego kraju. Początkowo było to prawo zwyczajowe, ale obecnie jest ustanowione jako prawo dostępu (w Norwegii od 1957 r.)- Allemannsretten (norw.) Allemansrätten (szw.). Prawo każdego człowieka do kontaktu z naturą wynika z przekonania, że człowiek jest integralną częścią przyrody, zaś cywilizacja ma z nią współistnieć, a nie rywalizować.

Na podstawie tego prawa, każdy może korzystać z przyrody z zachowaniem zasad jej poszanowania a turyści muszą okazywać szacunek rolnikom i właścicielom oraz innym użytkownikom. Są także zobowiązani dbać o środowisko.

W praktyce prawo dostępu oznacza, że:

• można poruszać się wszędzie na terenach otwartych ("nieogrodzonych"), tzn. spacerować, jeździć na nartach i urządzać pikniki w dowolnie wybranym miejscu. Teren otwarty oznacza nieuprawianą ziemię
• na jedną noc można rozbić namiot lub spać pod gołym niebem w dowolnym miejscu, w lasach lub górach, z wyjątkiem pól uprawnych i zatoczek. Należy jednak zachować odległość co najmniej 150 metrów od najbliższego domostwa lub miejsca zamieszkania. W przypadku chęci pozostania na dwie noce należy poprosić o zgodę właściciela.
• nie wolno rozpalać ognisk na terenach zalesionych i blisko nich od 15 kwietnia do 15 września.
• można zbierać owoce leśne, grzyby i kwiaty.

Prawem dostępu nie jest objęte:

• wędkarstwo sportowe- na wodach słodkich (jeziora, rzeki) prawo do łowienia ryb należy do właściciela gruntu,
• łowiectwo- prawo do polowania na zwierzynę należy do właściciela ziemi

Surströmming - kiszony śledź

Surströmming - kiszony śledź

Surströmming (kiszony śledź) to szwedzki przysmak ze sfermentowanych śledzi bałtyckich, który charakteryzuje się bardzo intensywnym i nieprzyjemnym zapachem. Ze względu na swój zapach śledź nazywany jest zgniłym, co nie jest poprawne, ponieważ ryba nie jest poddawana procesom gnilnym lecz fermentacji.


Śledź poławiany jest na wiosnę, gdy jest w doskonałej kondycji i tuż przed tarłem. Idealny śledź nie może być wyrośnięty ani zbyt tłusty. Złowione śledzie wrzuca się do zalewy z wody i soli a następnie ryba leżakuje w beczkach przez minimum sześć tygodni. Gotowe śledzie wkłada się puszek, co jednak nie zatrzymuje procesu kiszenia ryb, dlatego puszkę z surströmming należy przechowywać w chłodnym miejscu.Wybrzuszone denka puszek są rezultatem działania gazów, które powstają wewnątrz puszki w trakcie kiszenia.


W związku z ryzykiem wystrzelenia puszki pod wpływem zmiany ciśnienia, wiele linii lotniczych zabrania przewozu tego szedzkiego produktu na swoim pokładzie.


Śledzia trzeba zjeść tego samego roku lub rok po dacie produkcji. Według smakoszy śledź z tego samego roku smakuje słono, śledź drugoroczny jest bardziej kwaskowaty i ma nieznacznie cytrynowy posmak.


Filety z surströmming podaje się z gotowanymi ziemniakami, drobno posiekaną czerwoną cebulą i cienkim pieczywem lub pieczywem twardym. Do tego wszystkiego niezbędna jest gęsta śmietana.

Drottningholm- Królewska Rezydencja w Sztokholmie

DROTTNINGHOLM

Zaledwie 10 km na zachód od Sztokholmu, nad jeziorem Mälaren, na wyspie Lovon znajduje się zespół pałacowy Drottningholm, który jest obecnie rezydencją szwedzkiej rodziny królewskiej. W roku 1991 roku zespół pałacowy został wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO. Poza pałacem królewskim w jego skład wchodzą:

• Teatr Dworski,
• Muzeum Teatralne,
• przypałacowy park,
• Pawilon Chiński.

Pałac Drottningholm (Drottningholms Slott) został zaprojektowany przez architekta Nikodema Tessin Starszego i zbudowany na polecenie królowej Jadwigi Eleonory (szw. Hedvig Eleonora) w roku 1662. Projektant tworząc pałac inspirował się pracami współczesnych mu architektów włoskich i francuskich. Chciał stworzyć dzieło, które gloryfikowałoby królewską potęgę, co udało mu się bez wątpienia. Po jego śmierci prace kontynuował jego syn oraz kolejni architekci, którzy zadbali o wykończenie wnętrz.

 W roku 1764 królowa Ludwika Ulryka, żona króla Adolfa Fryderyka zbudowała na terenie zespołu pałacowego teatr dworki. Następnie w 1769 roku zostaje zbudowany pawilon chiński a w 1777 roku na zlecenie Gustawa III pałac zostaje przebudowany w stylu klasycystycznym oraz ogród w stylu francuskim.

WNĘTRZA PAŁACU:

TEATR DWORSKI:

PAWILON CHIŃSKI:

Pomimo, że od 1981 roku pałac Drottningholm pozostaje głównym miejscem zamieszkania szwedzkiej rodziny królewskiej, to jest on otwarty dla zwiedzających przez cały rok. Do pałacu można dotrzeć wykorzystując tradycyjne środki komunikacji (samochód lub autobus) lub przypłynąć ze Sztokholmu jednym ze stuletnich parowców, pływających po wodach jeziora Mälaren.

Górnicza osada Røros z Listy UNESCO

 Røros

Røros jest miastem w Norwegii wpisanym od 1980 roku na Światową Listę Dziedzictwa UNESCO. Miasto jest dawną osadą górniczą, gdzie wydobywano rudy miedzi w latach 1644-1977. Legenda głosi, że miejscowy farmer Hans Olsen Asen podczas polowania w 1644 roku zastrzelił renifera, który upadając na ziemię odsłonił spod niej ten cenny materiał. W 1646 roku założono pierwszą kopalnię miedzi. Była to jedyna kopalnia w tym czasie, która jako jedyna otrzymała zgodę króla na eksploatację tego surowca w rejonie.

Obecnie ludzie w Røros nadal pracują i mieszkają w charakterystycznych domach z XVII i XVIII wieku. Wyroby wytwarzane przez mieszkańców tego miasteczka cenione są za wysoką jakość wśród nabywców.

Røros oferuje wiele atrakcji dla odwiedzających turystów, m.in.:

• Kopalnie Olafa- położoną 13 km na północny wschód od  Røros,
• Kościół w  Røros- jeden z najważniejszych norweskich kościołów,
• Muzeum  Røros- Smelthytta- miejsce przetopu miedzi w latach 1646-1953,
• Górskie miasteczko w Vingelen- jedna z niewielu działających górskich farm Norwegii, gdzie znajduje się prawie 800 budynków sprzed 1900 roku, w tym fabryka sera.

The colourful, vibrant streets of the mountain settlement...

                   The stench of earth, stone and sulphur of the Olavsgruva Mine...

             Wild and untouched National Parks...

 http://www.roros.no/